वेनी, म्याग्दी । दिनभर भेडाबाख्रालाई जंगलका चरन क्षेत्रमा लैजाने हिमबहादुर छन्त्यालको रात खुला आकासमुनी त्रिपालको छाप्रोमा वित्ने गरेको छ।
धवलागिरि गाउँपालिका-५ मल्कबाङका हिमबहादुर छन्त्यालले यसरी जंगलमा भेडीगोठमा बस्न थालेको ८ बर्ष पुगेको छ।
करिब दुई दशक लामो वैदेशिक रोजगारीबाट आफ्नो घरपरिवारलाई पोखरामा बसोबासको प्रवन्ध मिलाएर उनी भने आफ्नो पुख्र्यौली थातथलोमा पुर्खाहरुकै पेसालाई पच्छ्याउँदै भेडीगोठ पसेको थियो।
सहरको सुविधासम्पन्न जीवनशैली छाडेर परम्परागत घुम्ती गोठ राखेर भेडापालन गर्ने पेसा अगालेका छन्त्याल अधिकांश समय पहाडी, उच्च पहाडी र हिमाली क्षेत्रका वन, जंगल, बुकी र खर्कमा भेटिन्छन्।
छन्त्यालले करिब ५ सय ५० बढी भेडाबाख्रा रहेको ‘मल्कबाङ भेडाबाख्रा’ फार्म सञ्चालन गर्दै आएको छ। लामो वैदेशिक रोजगारलाई बिट मार्दै पुर्खाहरुको पेसालाई अंगाल्दै आफूले भेडापालन गरेको भेडीगोठका सञ्चालक छन्त्याल बताउँछन्।
हिउँदमा बेँसीका फाँटसम्म झारिने भेडीगोठ बर्खा लागेपछि हिमालका बुकीहरुमा पुर्याउने गरिन्छ। हिउँदयाममा भेडीगोठलाई अहिले मल्कबाङको बेशीको फाँटमा झारिएको छ।
घुम्ती गोठका भेडाबाख्रालाई एकै ठाउँमा राखेर पाल्न नमिल्ने भएकाले वेँसीका खेतवारीलाई मल पनि हुने र घाँस पनि व्यवस्थापन हुने भएकाले बारीको पाटा–पाटामा गोठ सार्ने गरिन्छ।
वैशाख-जेठसम्म्म बेँसी र पहाडका फाँट र जंगलमै राखिने भेडीगोठ जेठको अन्तिमतिर मात्रै हिमाली बुकीहरुमा पुग्छन्। घुम्ती गोठ राखेर गरिने परम्परागत पशुपालन हराएर जाने अवस्थामा आएपछि आफुले पुर्ख्याैली पेसाको निरन्तरता र स्थानीय स्तरमै आत्मनिर्भर बन्ने उदेश्यले भेडापालन गरेको छन्त्यालले बताए।
सहरको सुविधालाई छाडेर गाउँ पसेकोमा आफूलाई पछुतो नभएको र गौरवको अनुभूति हुने गरेको उनी बताउँछन्। ४७ बर्षका छन्त्यालले भेडापालनबाट बार्षिक २० देखि २५ लाख सम्मको भेडाबाख्रा विक्रि हुने गरेको बताए।
घुम्ती गोठमा गरिने भेडापालन पेसा कठिन भएपनि भेडाबाख्राको बजारीकरणमा समस्या भने नरहेको कृर्षकहरु बताउँछन्। भेडा साँढ र खसी बोको खोज्दै ग्राहकहरु गोठमै पुग्ने गरेका छन्।
बर्खायाममा बुकीमा चरन क्षेत्रको अभाब नहुने भएपनि हिउँदयाममा बेँसीमा चरन क्षेत्र र घाँसको अभाब हुने भेडापालक कृषकहरु बताउँछन्।
दशैँ र तिहारको समयमा सर्वसाधारणदेखि व्यापारीहरु समेत गोठमा पुगेर भेडा, खसी गरिद गर्ने गर्छन भने स्थानीय स्तरमा हुने मण्डली, भुमे, सिद्ध, देउराली, मालिका लगायतका देवी देवताको थानमा पुजा गर्न र भाकल पुरा गर्न समेत साँढ र बोकाहरु धेरै खपत हुने गरेको छ।
हिमाली बुकीहरुमा समेत पालिने भएकाले भेडीगोठका भेडाहरुको माग अत्यधिक हुने गर्छ। भेडापालन पेसा अधिकांश समय वन जंगलमै बस्नुपर्ने भएकाले गोठाला पाउन मुस्कील पर्ने गर्छ।
पछिल्लो समय भेडापालन गर्ने कृषकहरु घट्दो छन्। युवापुस्ता रोजगारका लागि विदेश पलायन हुने र गोठ बस्न कठिन हुने भएकाले घुम्ती गोठको भेडापालन हराएर जाने अवस्थामा पुग्न थालेको छ।
हराउँदो घुम्ती गोठमा पशुपालन गर्ने परम्परात पेसालाई अंगाएर स्वदेशमै आत्मनिर्भर बन्न सकिन्छ भन्ने सन्देश हिमबहादुरको हिम्मतले देखाएको धवलागिरि गाउँपालिका-५ कल्कबाङका वडा अध्यक्ष अमर छन्त्यालले बताए। उनले भेडापालक कृषकहरुलाई अनुदान र सहुलियत दिने पहल थालिएको बताए।
जंगलमा भेडीगोठमा बाघ, भालुको आकर्षणदेखि चट्याङ, बर्षा, हिमपात लगायतको प्राकृतिक विपत्तिहरुकोसमेत सामना गर्नुपर्छ। आफूले निरन्तर रुपमा अस्थायी टहराको लागि माग गरेपनि सम्वोधन नभएको छन्त्यालले बताए।
उनले हिमपात र भारी बर्षा हुँदा भेडाका पाठापाठीहरु बचाउन मुस्किल पर्ने भएकाले आफूले चरनक्षेत्रमा सामुहिक रुपमा भेडाबाख्रा राख्न मिल्ने अस्थायी टहरा बनाउन माग गरेको बताए।
छन्त्यालको भेडीगोठमा अहिले तीन जना हेरालु छन् भने बन्यजन्तुको आक्रमणबाट बचाउन पाँच वटा भोटे प्रजातिका कुकुरहरु समेत रहेका छन्।
