"म यतिखेर तपाईको कारण जलिरहेको छु। भोलि मेरो कारण तपाई जलिरहेको हुनेछ" भनेर ध्रुम्रपानको विरुद्धको एक सन्देशमूलक विज्ञापन ललितपुर महानगरपालिकाले नगर कार्यपालिका भवनको प्रांगणमा राखिएको छ। जुन सन्देशमूलक विज्ञापनमा चुरोट जलिरहेको चित्र रहेको छ। त्यही चित्रको मुनि माथि उल्लेखित सन्देश रहेको छ। यसले ठूलो सन्देश दिएको छ।
चिकित्सकका अनुसार, ९८ प्रतिशत फोक्सोको क्यान्सर चुरोट सेवनवाट हुने गरेको छ। वाँकी २ प्रतिशत मात्र अन्य अपवादका कारणले हुने गर्दछ। यो भयावह चित्रलाई विश्व स्वास्थ्य संगठनले सुर्तीजन्य पदार्थको सेवन गर्नाले प्रत्येक वर्ष विश्वमा ८० लाख मानिसको अकालमा मृत्यु हुने गरेको आँकडा नै निकालेको छ। यो संख्या आगामी वर्षहरुमा यसको सेवनमा कमी नगरे अझ बढ्ने खतरा हुने चेतावनी समेत दिएको छ।
विश्व स्वास्थ्य संगठनको सन् २०१८ को तथ्यांक अनुसार प्रत्येक दिन नेपालमा सुर्तीजन्य पदार्थको सेवनले ७५ जना मानिसको मृत्यु भएको पाइएको थियो। यसले धेरै मानिसको अकालमा मृत्यु हुने गरेको देखिन्छ। सुर्तीजन्य पदार्थको सेवनले धेरै थरिका क्यान्सर (जिब्रो, फोक्सो, मुख, घाँटी आदिको), मुटु रोग, स्ट्रोक, फोक्सोसम्बन्धी रोग तथा अन्य स्वास्थ्य समस्या हुन्छ। यसका लागि समाजमा अग्रणी भूमिका खेल्ने सञ्चारमाध्यम, शिक्षक, अभिभावकलाई प्रयोग गरेर भएपनि युवालाई यसको सेवनबाट टाढा राख्नुपर्ने सन्देश दिन खोजेको छ।
अहिलेसम्मको खोज तथा अनुसन्धानका अनुसार धेरैजसोले किशोरावस्था (टिनएज)बाट चुरोट तथा सुतिजन्य पदार्थको सेवन सुरु गर्छन्। जति सानो उमेरका सुर्तीजन्य पदार्थ सेवन गर्न सुरु गर्याे त्यति नै यसको गहिरो लत बस्ने संभावना रहन्छ। यही कारणले गर्दा युवाहरु चुरोट तथा सुर्तीजन्य पदार्थको सेवनबाट टाढै बस्नु महत्वपूर्ण हुन्छ।
सरकार चुरोट तथा सुर्तिजन्य पदार्थ सेवन गर्नेहरुलाई कडा कारवाही गर्न हच्किरहेको पाइन्छ। सार्वजनिकस्थलमा चुरोट तथा सुर्तिजन्य पदार्थ सेवन गर्नेलाई तुरुन्ता तुरुन्त एक सय रुपैया जरिवाना गर्ने नियम एकताका ल्याएको पाएतापनि पूर्णरुपमा लागु गर्न सकेन । चुरोट तथा सुर्तिजन्य पदार्थमा जति कर लगाएतापनि उठ्ने गरेको कारण पनि सरकार यसमा मौन बसेको पाइएको छ । सरकारलाई बढी फाइदा दिने गरेको चुरोट तथा सुर्तिजन्य पदार्थलाई रोक लगाउन नसक्नु स्वभाविकता भएतापनि जनस्वास्थ्यमा यसले अत्यन्त नकारात्मक खेल खेलेको छ।
खुवाउनेलाई भन्दा खानेले मेरो स्वास्थ्यका लागि यो त खराब हो भनेर नखाइदिएको भए, अत्यन्त राम्रो हुनेथियो। उपभोक्ता स्वयम् सजक भएको भए, स्वास्थ्यमा कुनै समस्या हुदैन। सवैले समयमा नै चुरोट तथा सुर्तिजन्य पदार्थ सेवन नगर्न र नगराउन सचेतनात्मक सन्देश फैलाउन अत्यन्त आवश्यक छ ।
- नामी साप्ताहिक
