दुई दशकभन्दा बढी समय ओझेलमा पारिएका मलेसियामा वरिष्ठ विपक्षी नेता अनवर इब्राहिम देशको नयाँ प्रधानमन्त्री बनेका छन् । सम्पन्न निर्वाचनमा कुनै पनि दलले बहुमत ल्याउन नसकेपछि ठूलो दलको नेताका रुपमा उन राजा सुल्तान अब्दुल्लाहले प्रधानमन्त्री नियुक्त गरेका हुन्।
इब्राहिम र पूर्वप्रधानमन्त्री मुहिद्दिन यासिन दुवैका दलले चुनावमा बहुमत ल्याउन नसकेको अवस्थामा उनले कुन दलसँग सहकार्य गर्ने हुन् अझै स्पष्ट भइसकेको छैन । निर्वाचनमा इब्राहिमको पाकाटन हरपान पार्टीले सबैभन्दा बढी सिट जिते पनि सरकार बनाउन पर्याप्त सिट जित्न सकेन ।
तत्कालीन प्रधानमन्त्री डा.महाथिर मोहम्मदको उत्तराधिकारी मानिने उनलाई सन् १९९८ भ्रष्टाचार र समलैङ्गिकताको आरोपमा छ वर्षको जेल सजाय सुनाइएको थियो । त्यतिबेला उनी उपप्रधानमन्त्री थिए । लोकप्रिय छवि बनाएका उनलाई कमजोर बनाउन पटक पटक यस्तो आरोप लगाएर जेल हाले पनि प्रमाणित हुन सकेन । अन्ततः उनी निर्दोष सावित भए ।
मलेसियामा नोभेम्बर १९ मा मध्यावधि निर्वाचन भयो । यो निर्वाचनमा कसैको पनि बहुमत आएन । आमनिर्वाचनमा ९७ वर्षीय पूर्वप्रधानमन्त्री डा. महाथिर पराजित भए । यो पराजयसँगै उनको राजनीतिक यात्रामा विश्राम लागेको छ ।
विगत ५० वर्षमा डा.महाथिरको यो पहिलो चुनावी हार हो । सन् १९८१ देखि २००३ सम्म २२ वर्ष मलेसियाका प्रधानमन्त्री रहेका उनी यसपालि पराजित मात्र भएनन् उनले आफ्नो जमानत जोगाउन सकेनन् । उनले कुल सदर मतको ८ प्रतिशत मत पनि ल्याएनन् । सन् २०१८ मा प्रधानमन्त्री भएपछि उनीले ‘ससारकै बढी उमेरको प्रधानमन्त्री’ का रूपमा गिनिज वल्र्ड रेकर्ड बनाए । त्यतिबेला उनी ९३ वर्षका थिए ।
मलेसियमा यसपालि पनि कुनै पार्टीले बहुमत ल्याउन नसकेपछि राजनीतिक अस्थिरताले निरन्तरता पाउने सम्भावना छ । २२२ सिटको संसद्का लागि इब्राहिमको पाकातान हरपन पार्टीले ८२ सिट जितेको छ भने मुहिद्दिन यासिनको पेरिकातान नेसनल पार्टी ७३ सिट जितेर दोस्रो स्थानमा छ । त्यस्तै बारिसान नेसनलले ३० र गाबुन्गान पार्टी सारावाकले २२ सिटमा जितेको छ ।
डा.महाथिरको होमल्यान्ड फाइटर्स पार्टीले भने यसपालि नराम्रो पराजय भोगेको छ । उनको पार्टीले एउटा पनि सिट जित्न सकेन । चुनावी परिणाम घोषणापछि प्रधानमन्त्रीका दुई प्रतिद्वन्द्वी उम्मेदवार इब्राहिम र मुहिद्दिन यासिनले नयाँ सरकार आफूले बनाउने दाबी गरेका थिए ।
तर ठूलो पार्टीको हैसियतमा इब्राहिमलाई प्रधानमन्त्री बनाइएको छ । त्यहाँ प्रधानमन्त्री इस्माइली साब्री याकुबले संसद् विघटन गरेपछि मध्यावधि निर्वाचन भएको हो । सन् २०१८ को निर्वाचनपछि देशमा अप्रत्याशित विभिन्न घटनाक्रम भएको त्यसले देशको आर्थिक तथा राजनीतिक अवस्थालाई असर गरेकाले तत्काल निर्वाचन गर्नु परेको उनको भनाइ थियो ।
सन् २०१८ मा भएको निर्वाचनमा डा.महाथिर प्रधानमन्त्री निर्वाचित भए । उनले दुई वर्ष पनि सरकार चलाउन पाएनन् । त्यसपछि यासिनले प्रधानमन्त्रीको जिम्मेवारी लिए । उनको सरकार पनि ढलेपछि प्रधानमन्त्री याकुबले सन् २०२१ को अगस्ट २१ मा शपथ लिए ।
पछिल्ला दिनमा मलेसियामा राजनीतिक विवाद बढेको छ । सरकार बनाउने र गिराउने खेलले राजनीतिक विवाद बढेको हो । आर्थिक विकासका लागि राजनीतिक स्थायित्व आवश्यक हुन्छ । राजनीतिक स्थायित्वविना आर्थिक विकास हुनसक्दैन । विगत केही वर्षयताको अस्थिर राजनीतिले मलेसियाको समग्र आर्थिक विकास प्रभावित भएको छ ।
जनचाहना अनुसार सन् २०१८ मा डा. महाथिर विश्वकै ज्येष्ठ निर्वाचित प्रधानमन्त्री बने । पूर्वप्रधानमन्त्रीसमेत रहेका उनी ९३ वर्षको उमेरमा फेरि प्रधानमन्त्री निर्वाचित भएपछि विश्वमै चर्चा भयो । देशको अवस्था सुधारिने अपेक्षा गरिए पनि सुधार हुन सकेन ।
अहिले उनी ९७ वर्षका भए । उनको पुनरागमनसँगै सन् १९५७ देखि सत्तारुढ रहेको युनाइटेड मलेयस् नेसनल अर्गनाइजेसन (यूएमएनओ) पार्टी पराजित भई सत्ताबाट बाहिरिएको थियो । डा.महाथिरको विपक्षी गठबन्धनले ११५ सिट जितेर सरकार बनायो ।
सरकार बनाउन ११२ सिट चाहिनेमा विपक्षी गठबन्धनले ११५ सिट जिती बहुमतको सरकार बनाएर मलेसियाको राजनीतिलाई नयाँ मोड दियो । चुनावमा पराजित सत्तारुढ गठबन्धन ८९ सिटमा खुम्चियो ।
चुनाव जितेपछि पत्रकारसँग कुरा गर्दै डा. महाथिरले भनेका थिए, “हामीलाई कुनै प्रकारको बदला चाहिँदैन । हामी त कानुनको शासन भित्र्याउन चाहन्छौँ ।” सन् २०१८ को मे ९ मा सम्पन्न निर्वाचनमा बहुमत ल्याएपछि डा. महाथिरले मुलुकमा पुनः सुशासन दिने प्रतिबद्धता व्यक्त गरे ।
सुशासनविनाको आर्थिक समृद्धि पर्याप्त नहुनेमा उनको जोड थियो । मुलुकमा सुशासन नभएकै कारण भ्रष्टाचार र जातीय तनाव बढेको बताउँदै अब मुलुकलाई नयाँ गति दिन आफू नेतृत्वमा आएको उनको दाबी थियो ।
सन् १९५७ देखि सत्तामा रहेको दल र त्यसका नेताले नेतृत्व गर्न असफल भएपछि सन् २०१६ मा डा.महाथिरले सत्तारुढ दल छाडेर विपक्षी गठबन्धन बनाए ।
उनले त्यतिवेला भनेका थिए, “यूएमएनओ पार्टी पार्टीजस्तो रहेन अब यस पार्टीमा बस्नुको औचित्य समाप्त भएको छ ।” आफूले रगतपसिना बगाएको, हुर्काएको पार्टी परित्याग गरेका डा. महाथिरलेको यो कदमलाई अर्थपूर्णरुपमा हेरिएको थियो । पार्टीले नेतृत्व गर्न सक्दैन भन्ने लगेर नै उनले पार्टी परित्याग गरेको चुनावी परिणामले प्रमाणित गर्यो ।
बेलायत र जापानको उपनिवेश हुँदै सन् १९५७ मा स्वतन्त्र भएको मलेसियालाई डा.महाथिरको कुशल नेतृत्वले राजनीतिक स्थिरतासहितको आर्थिक समृद्धशाली मुलुक बन्न सफल भएको हो । उनी सन् पहिलो पटक १९८१ देखि २००३ सम्म २२ वर्ष प्रधानमन्त्री बने ।
यो अवधिमा मलेसिया उनको कुशल नेतृत्वले ‘एसियन टाइगर’ बन्न पुग्यो । उनले सन् २००३ मा राजनीतिबाट सन्यासको घोषणा गरे । सन् २००४ मा भएको आमनिर्वाचनमा सत्तारुढ दलले प्रचण्ड बहुमतसहित सरकार बनायो । प्रधानमन्त्रीमा अब्दुल्लाह बदावी निर्वाचित भए ।
उनको शासनकालमा सुनामीलगायतमा प्राकृतिक विपक्षीको सामना गर्नु पर्यो । सन् २००८ मा सत्तामा आएका डा. महाथिरले हुर्काएका नेता नजिब अब्दुल रजाक र सत्तारुढ दलले जनअपेक्षित काम गर्न सकेन । फलस्वरुप सन् २०१३ को आमनिर्वाचनमा सत्तारुढ दल झिनो बहुमतमा सीमित भयो । सन् २०१३ पछि भ्रष्टाचारको मुद्दामा मुछिएका नजिबलाई राजीनामा दिन चौतर्फी दबाब पर्यो ।
तर उनले आफू भ्रष्टाचारमा संलग्न नरहेका दाबी गरे । आफूले पुनः जित्ने दाबीसहित उनले निर्धारत समयअघि नै चुनावको घोषणा गरे । उनी र उनको पार्टी दुवै अलोकप्रिय बने । चुनावमा डा.महाथिर नेतृत्वको विपक्षी गठबन्धनले सहजै बहुमत ल्याउन सफल भयो । सन् १९५७ देखि सत्तामा रहेको पार्टी पहिलोपटक पराजित हुन पुग्यो । पूर्वप्रम रजाकलाई अन्ततः भ्रष्टाचारको मुद्दामा अदालतले दोषी ठहर गरी १२ वर्ष जेल सजाय तोकेको छ ।
२२ वर्षसम्म लगातार प्रधानमन्त्री बनी मलेसियामा राजनीतिक स्थायित्व र आर्थिक समृद्धि दिएका डा.महाथिरले राजीनामा दिई सन्यास लिएपछि एक किसिमको राजनीतिक सन्नाटा छाएको थियो । उनी सत्ताबाट बाहिरिएपछि मलेसियाले अपेक्षित गति लिन सकेन । उनलाई राजनीतिमा फर्कन व्यापक जनदबाब पर्यो । सोही कारण ९३ वर्षको उमेरमा जनइच्छा अनुसार पुनः प्रधानमन्त्री निर्वाचित भए । तर पछिल्लो कार्यकाल सोचेजस्तो सफल भएन ।
दक्षिणपूर्वी एसियाली मुुलुक मलेसिया बहुजातीय, बहुभाषी तथा बहुधार्मिक मुलुक हो । डा.महाथिरको शासन कालमा पूर्वाधार र पर्यटन क्षेत्रको विकासले आर्थिक समृद्धि साथै सुशासन चुमेको यो मुलुक उनको शासनकालपछि सङ्कटमा परेको हो ।
मुलुक सङ्कटमा परेका कारण सङ्कटमुक्त गर्न फेरि डा.महाथिरकै नेतृत्व खोजिएकाले ९३ वर्षको वृद्ध उमेरमा पनि पुनः दोस्रो पटक युवा जोशका साथ नेतृत्व सम्हाल्ने प्रयास गरे । उनी पुनः सत्तामा आएपछि अब मुलुकले नयाँ गति लिने अपेक्षा गरिएको थियो । सत्ता गठबन्धनभित्रको विवादले दुई वर्षमै उनले राजीनामा दिए ।
तीन करोड २० लाख जनसङ्या रहेको, ३ लाख २९ हजार ८४७ वर्ग किमि क्षेत्रफलमा फैलिएको यो मुलुकमा मलाय,अङ्ग्रेजी, चिनियाँ, तमिल, तलेगु र मलालायम भाषा मुख्य रुपमा बोलिने गरिन्छ भने इस्लाम, बौद्ध, ताओ, हिन्दु, इसाई र सिक्किजम धर्मको प्रभाव रहेको छ । यहाँका पुरुषको औसत आयु ७३ वर्ष र महिलाको ७७ वर्ष रहेको छ ।
मलेसियालीहरु भाषा, धर्म र संस्कृतिमा धनी छन् । आपसमा मिलेर बसेका उनीहरुबीच फुट ल्याउने प्रयास गर्दा पछिल्ला वर्षमा जातीय तनावका घटनासमेत भए । मुलुकको नेतृत्व नै भ्रष्टाचारमा मुछियो । यो अवस्था कायम रहेमा मुलुक द्वन्द्वमा जानसक्ने सम्भावनाप्रति चिन्तित बहुसङ्ख्यक जनताले डा.महाथिरलाई पुनः नेतृत्व लिन आग्रह गरे ।
उनले सहजै स्वीकार गरी नेतृत्व लिए । तर यस पटक उनी सफल भएनन् । उनीसँगको गठबन्धन भत्काएर मुहिद्दिन यासिन प्रधानमन्त्री बने । उनले पनि सोचेजस्तो काम गर्न सकेनन् ।मुलुकको सुशासन र समृद्धिका लागि कुशल शासक चाहिन्छ ।
राजनीतिक नेतृत्व सक्षम भएन भने मुलुक पछि पर्छ । डा.महाथिरपछि मलेसियाले सक्षम नेतृत्व पाएन फलस्वरुप नेतृत्व पनि विवादमा पर्यो र पार्टीले पनि चुनाव हार्यो । चुनाव हार्नुमा नेतृत्वकै कमजोरी देखियो ।
अहिले अल्पमतको सरकार बनाएका प्रधानमन्त्री इब्राहिमले बहुमत जुटाउन चुनावमा सहभागी विभिन्न दलसँग सहकार्य र सहमति गर्नुपर्ने अवस्था छ । उनले केही गरी बहुमत जुटाउन सकेनन् भने यो सरकार पनि धेरै समय टिक्नसक्ने सम्भावना कम छ ।
